ଓଡ଼ିଶା ମିଲେଟ୍ ମିଶନ୍: ଖାଦ୍ୟ ପୋଷଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଏକ ଯୁଗାନ୍ତକାରୀ ପଦକ୍ଷେପ
ଓଡ଼ିଶା ମିଲେଟ୍ ମିଶନ୍ ଖାଦ୍ୟ ଚକ୍ରରେ ଏକ ପୁଷ୍ଟିକର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଛି । ଏହା ଓଡିଶାର ଆଦିବାସୀ ଅଧ୍ୟୁସିତ ଜିଲ୍ଲାରେ କୃଷି ଦୃଶ୍ୟପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛି। ଏହା କେବଳ ମାଣ୍ଡିଆ ଉତ୍ପାଦନକୁ ବଢାଇ ନାହିଁ ବରଂ ବିଭିନ୍ନ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ
ଭୁବନେଶ୍ୱର: ଓଡ଼ିଶା ମିଲେଟ୍ ମିଶନ୍ ଖାଦ୍ୟ ଚକ୍ରରେ ଏକ ପୁଷ୍ଟିକର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଛି । ଏହା ଓଡିଶାର ଆଦିବାସୀ ଅଧ୍ୟୁସିତ ଜିଲ୍ଲାରେ କୃଷି ଦୃଶ୍ୟପଟ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛି। ଏହା କେବଳ ମାଣ୍ଡିଆ ଉତ୍ପାଦନକୁ ବଢାଇ ନାହିଁ ବରଂ ବିଭିନ୍ନ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ମୂଲ୍ୟ ଶୃଙ୍ଖଳା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଓଡ଼ିଶା ମିଲେଟ୍ ମିଶନ୍ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିଛି , ଯାହା ପ୍ରାୟ ମରି ଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଚାରି ବର୍ଷ ପରେ ଏହା ଆମ ଦେଶର ଏକ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଯାହାକୁ ଅନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟମାନେ ଅନୁକରଣ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ।
ଓଡ଼ିଶା ମିଲେଟ୍ ମିଶନକୁ ଠିକ ସମୟରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରି ରାଜ୍ୟ ସରକାର ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷକୁ ପ୍ରମୁଖ କୃଷି ଭାବେ ସଫଳତା ପ୍ରଦାନ କରିପାରିଛନ୍ତି । ଏହା ପୁଷ୍ଟିହୀନ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ତଥା ପୁଷ୍ଟିକର ସମସ୍ୟାକୁ ସମାଧାନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛି । ଯାହା ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ପାଇଁ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ଥିଲା ।
ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ତଥା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମାଣ୍ଡିଆ ବ୍ୟବହାରକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଓଡିଶା ମିଲେଟ ମିଶନକୁ ଓଡିଶା ସରକାର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱରୂର୍ଣ୍ଣ ସହକାରେ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି । କିଛି ଦଶନ୍ଧି ପୂର୍ବରୁ କେନ୍ଦୁଝର, ମୟୂରଭଞ୍ଜ, ସୁନ୍ଦରଗଡ, କୋରାପୁଟ, କନ୍ଧମାଳ, ରାୟଗଡା ଆଦିବାସୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ମାଣ୍ଡିଆ ବହୁଳ ଭାବରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଦ୍ରୁତ ଜଗତୀକରଣ ଏବଂ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଧାନ ଚାଷର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ସହିତ ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ ପାଇଁ କୌଣସି ଉତ୍ସାହ ନ ଥିବାରୁ ଏହା ବହୁ ପରିମାଣରେ ହ୍ରାସ ପାଇଲା ।ଅନୁସନ୍ଧାନରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ, ମିଲେଟ ବା ମାଣ୍ଡିଆରେ ଚାଉଳ ଏବଂ ଗହମ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ପ୍ରୋଟିନ୍ ଥାଏ ଏବଂ ମିଲେଟର ବ୍ୟବହାର ଶିଶୁ ଏବଂ ସ୍ତନ୍ୟପାନ କରାଉଥିବା ମା'ମାନଙ୍କର ପୁଷ୍ଟିହୀନତାକୁ ହ୍ରାସ କରିପାରେ । ଏହା ପରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଗଲା ଯେ ସରକାର ଏହାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ସହିତ ଓଡିଶାରେ ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ କରିବା ପାଇଁ ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସହିତ କରିବେ ।
ମିଲେଟ କମ୍ ଜଳ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବାରୁ ଏହା ମରୁଡ଼ି ପ୍ରବଣ ଜିଲ୍ଲା କିମ୍ବା ରାଜ୍ୟର ବର୍ଷା ଅଭାବୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରଥମ ବର୍ଷରେ ଦଶଟି ଜିଲ୍ଲା ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ ପାଇଁ ବ୍ଲକ ସ୍ତରରେ ମହିଳା ସ୍ୱୟଂ ସହାୟକ ଗୋଷ୍ଠୀ ସହାୟତାରେ ଏହାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଗଲା । SHG ଗୁଡ଼ିକୁ ATMA (କୃଷି ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ପରିଚାଳନା ଏଜେନ୍ସି) ଦ୍ୱାରା ତାଲିମ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯାହାକି ରାଜ୍ୟ କୃଷି ବିଭାଗର ଏକ ଅଂଶ । ପ୍ରଥମ ବର୍ଷରେ ସମସ୍ତ ବୈଷୟିକ ସହାୟତା ସହିତ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ମାଣ୍ଡିଆ କ୍ରୟ କରାଯାଇଥିଲା । ମାଣ୍ଡିଆ ମୂଲ୍ୟ ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟର ଅଙ୍ଗନୱାଡି କେନ୍ଦ୍ର ମାନଙ୍କରେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ମାଣ୍ଡିଆ ଲଡୁସ୍ ବଣ୍ଟନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଗଲା। ଜଳଖିଆରେ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୂକ୍ତ ଥିବାରୁ ଏହା ଏକ ବଡ଼ ସଫଳତା ପାଇଲା । ମାଣ୍ଡିଆ ବିକ୍ରିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ କେନ୍ଦୁଝର, କୋରାପୁଟ, କନ୍ଧମାଳ, ସୁନ୍ଦରଗଡ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜିଲ୍ଲା ମୁଖ୍ୟାଳୟର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ମାଣ୍ଡିଆ କାଫେ କିମ୍ବା କିଓସ୍କ ଖୋଲାଯାଇଥିଲା। ଏହା କେବଳ ଚାଷୀଙ୍କ ଆୟ ବଢାଇଲା ନାହିଁ ବରଂ କାଫେ ପରିଚାଳନାରେ SHG ମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କଲା ।
ମାଣ୍ଡିଆ NFSM ଅଧୀନରେ PDS ରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବାକୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି। FT 2018-19 ରେ, ପ୍ରଥମ ବର୍ଷରେ କ୍ରୟ 17,986 କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଥିଲା ଯାହା FY21-22 ରେ 12 ଗୁଣରୁ ଅଧିକ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ 2,03,844 କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ପନ୍ଦରଟି ଜିଲ୍ଲା ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷ କରୁଛନ୍ତି। ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ମଡେଲକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଛି ଯାହା ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ମାଣ୍ଡିଆର ବ୍ୟବହାର ମଧ୍ୟ ବଢାଛି ।
ଏହାର ବହୁମୁଖୀ ଦିଗ ଅଛି । ଯେଉଁଠାରେ କୃଷକଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ହିତାଧିକାରୀ ଏହି ଯୋଜନା ଦ୍ୱାରା ଉପକୃତ ହୁଅନ୍ତି, ଯାହାକି ଏକ ଅନନ୍ୟ ବିଷୟ । ଓଡ଼ିଶା ସରକାର କେବଳ ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିନାହାଁନ୍ତି ବରଂ ଏହାକୁ ଜନତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲୋକପ୍ରିୟ କରାଇଛନ୍ତି, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଉପଯୋଗିତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ହିତାଧିକାରୀ ଉପକୃତ ହେବେ । ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, ଛତିଶଗଡ, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ପରି ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷରେ ଅନେକ ରାଜ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ଓଡିଶା ମଡେଲକୁ ଅନୁସରଣ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ଓଡିଶାରେ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ନୂତନ ଅଧ୍ୟାୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି । ଯାହା ମାଣ୍ଡିଆ ଚାଷର ଅଭିନବ ପ୍ରଣାଳୀ ସହିତ ଦେଶକୁ ଆଗେଇ ନେଉଛି ।